eSata İncelemsi
2007 yılının gözde ürünlerinden biri hiç kuşkusuz harici diskler ve yılın son çeyreğinde daha da popüler hale geldiler. Malum ADSL ve Kablonet hızları yükseldi ve bu durum download miktarlarını arttırdı. Bu da daha fazla veri depolanacak demek. Şu günlerde ne zaman bir bilgisayarcıda kuyruğa girsem, mutlaka harici disk alan birine rastlıyorum.
Sisteminize sürekli yeni disk takıp gürültüyü artırmak yerine çok yüksek kapasiteli bir harici disk alıp, istediğiniz zaman kullanabilir ve istediğiniz yere taşıyabilirsiniz. Ayrıca disk fiyatlarının düşmesi nedeniyle kullanıcılar disklerini yüksek kapasiteli olanlarla değiştirip, eski disklerini ölü fiyata satmak yerine ucuz ucuz disk kutuları alıp, harici disk yapıyorlar.
Ucuzlayan diskler sadece 3.5" diskler değil. 2.5" diskler de ucuzladı. Sadece kapasite olarak değil, hız olarak da artık 7200RPM diskler alınabilir fiyatlarda. Dizüstünden çıkan diskler de ucuz disk kutularıyla harici hale getiriliyor. Bu daha çekici zira 3.5" kutular büyük. 2.5" diskler ise hayli ufaklar. Taşınabilirlikleri daha fazla.
Bizim değineceğimiz ürünler disk+kutu şeklinde gelenler. Seagate'in FreeAgent serisi ve Western Digital'in MyBook serisi bu türün ülkemizde de çok satan örneklerinden.
Disk ile gelen kutuların ayrı satılanlara göre avantajı, bu ürünlerin tasarım olarak bir bütün olmaları ve bu nedenle hem göze hitap etmeleri hem de bütün olarak garanti kapsamında olmaları. Tabii bu ürünler biraz daha pahalı oluyor ve kalite bakımından da yüksek seviyedeler. Maalesef boş kutu almaya kalktığınızda kaliteli ürün bulmak çok zor ülkemizde. Fiyatları düşük ürünler var hep ve bunların da malzeme kaliteleri düşük olduğu gibi, soğutmaları da yeterli olmayabiliyor. Disk kutusu alıp kullandığınızda diskinizi ve dolayısıyla verilerinizi kutuya emanet ediyorsunuz.
Bizim bu yazımıdaki konumuz, içinde disk ile gelen disk kutularıydı. Özkan ve ben Western Digital Mybook disk aldık. Almışken izlenimlerimizi yazalım dedik ama meğer normal şartlarda çok basit olacak bu yazı, karşılaştığımız sorunlar nedeniyle bir buçuk aylık bir maceraya dönüştü. O kadar çok deneme ve test yaptık ki bunlardan bazılarını unuttum bile. Sonuçta elimizde ciddi miktarda veri birikti ve bunları nasıl aktaracağım sorusu kafamı epey meşgul etti. Sonunda problem ve çözüm formatında karar kıldım. Önce bir giriş yapalım meseleye.
Harici disklerin kapasitelerine bakınca 500GB ürünler uygun fiyatlarıyla şu günlerde gözde. Eğer böyle bir disk alıyorsanız, işiniz büyük dosyalarla demektir diyebiliriz. Özellikle de video gibi belli bir miktarın altına düşmeyen dosyaları depolamak için tercih ediliyor bu diskler. Küçük dosyalarla çalışanlarsa daha düşük kapasiteli 2.5" diskleri tercih ediyor zira mobilite avantajları var. Ek olarak yine çalıştığınız dosyaların büyüklüğüne göre fiyatları 100YTL civarı olan 4GB flash diskleri de alabilirsiniz.
500GB ve üzeri harici disk seçtiyseniz ve büyük dosyalarla çalışıyorsanız, transfer hızı gündeme geliyor. Transfer sırasında dakikalarca beklemek sizi bilmem ama benim pek tahammül edebileceğim bir şey değil. Özellikle de sistemimizde hızlı disk transferlerine alıştıktan sonra, USB ile bağlanan harici disklerin performansı gözünüze batacaktır.
Firmalar bu nedenle çeşitli ürünler çıkarıyorlar piyasaya. Aynı kutuyu değişik kapasitelerle ve değişik bağlantı destekleriyle piyasaya sürüyorlar. Normal şartlar altında hız isteyenler eSATA destekli ürünleri tercih ederken, daha azıyla yetinirim diyenler USB ya da hem USB hem firewire destekleyen modelleri tercih ediyorlar. Bunlar biraz daha ucuz oluyor. Seagate eSATA destekli modellere Pro ekini ekliyor. Western Digital ise ES olarak belirtiyor. İkisini de detaylıca göreceğiz.
Adaylar: WD MyBook Premium ES 500 GB ve Seagate Freeagent Pro 750GB
Aralarında disk dışında iki temel fark var. Seagate Firewire-400 de destekleyerek özellikle Mac kullanıcılarına göz kırpıyor. Diğer fark ise tasarım. Seagate diske yapışan bir kasa kullanmış, o nedenle ince. Ama tabii bu yüzden ciddi şekilde ısınıyor dış yüzey. Western Digital ise kitap tasarımı kullanmış ve dış yüzey ile disk ilişkili değil. Diskin soğutucusu kabın içinde ayrı bir katman. Bunun sonucunda dış kap daha kalın ama daha serin. Seagate bağlantı seçeneklerini kasanın altına koymuş. eSATA ve USB bir plaka, firewire ayrı bir plaka. Hangisini kullanıyorsanız onu vidalıyorsunuz. İki disk de pasif soğutma kullanıyor. Kapalı yerlere koymamakta fayda var.
Western digital dairesel bir LED sistemi kurmuş. Disk aktivitesi ve doluluk oranı gibi detayları gösterebiliyor. Doluluk oranı için USB üzerinden bağlantıyı yapmış olmak gerekiyor.
Seagate'in LED'i şerit şeklinde. Ben Seagate'in tasarımını dış yüzeyin ısınmasına rağmen daha çok sevdim. Bunda mavi LED'den hoşlanmamamın da etkisi var tabii.
Her iki firma da disk kutularını açılamayacak şekilde yapmış. Bu sayede kapasite dolunca kendiniz bir disk alıp değiştiremiyorsunuz. Açmak mümkün elbet ama kırıp dökmeden ve garanti dışı bırakmadan halletmek biraz zor. Zaten bu kutular yerine aynı kapasitede disk alsanız çok az bir fiyat farkı oluyor. Yani kapasite dolarsa, eldekini satıp yüksek kapasitelisini almak mantık dışı olmaz. Eskisini satmak zorunda değilsiniz tabii ikinci bir harici disk olarak kullanırsınız. Harici disk kullanmanın güzelliği bu. Port olduğu sürece istediğiniz kadar ekleyebilirsiniz.
Şimdi konumuza dönelim. Biz bu disklerdeki USB ve firewire bağlantıları ile ilgilenmiyoruz zira eSATA dururken bu yavaş hızları kullanmaya gerek yok. Peki neden eSATA?
eSATA nedir ve neden daha üstün?
Önce bir tablo verelim.
|
|
Firewire 400
|
USB 2.0
|
SATA/2
|
eSATA
|
|
Hız
|
400Mbit/sn
|
480Mbit/sn
|
1.5Gbit/sn-3.0Gbit/sn
|
3.0Gbit/sn
|
|
Teorik Bant Genişliği
|
50MB/sn
|
60MB/sn
|
150MB/sn-300MB/sn
|
300MB/sn
|
|
Kablo uzunluğu
|
4.5m
|
5m
|
1m
|
2m
|
Tabloya baktığımızda Firewire ve USB2.0'ın benzer performans sunduğunu görüyoruz. Firewire teoride biraz daha geri de olsa pratikte çalışma prensibi nedeniyle daha verimli. İşlemciye ihtiyacı olmadan çalışabiliyor. USB transferinde işlemci de kullanılıyor o nedenle USB, teorik hızına pratikte ulaşamıyor. Her iki arabirim de uzun kablo kullanmaya müsait. Ve güç de aktarabiliyorlar. Eğer bağlanan cihaz USB ya da Firewire portundan beslenebiliyorsa, harici güç gerekmiyor.
SATA'ya baktığımızdaysa ciddi bir performans avantajı göze çarpıyor. Tabii bu değerler disklerin performansı nedeniyle tamamen kullanılamıyor. 150MB/sn hız sınırına yaklaşılıyor gerçi RAID yapıldığında ama SATA2 sınırı bir süre daha yeterli.
SATA'da kablonun sadece bir metre olduğunu görüyoruz. Ek olarak SATA sadece veri taşıyor. Harici cihazın kendi güç beslemesi olması şart eğer SATA ile bağlanacaksa. Ancak SATA'nın sistem içinde çalışmak üzere tasarlandığını düşünürsek, bu konulardaki eksikleri dezavantaj sayılmaz. Kasa içinde 1 metre kablo uzunluğu fazla bile çoğu sistem için. Diskler de güç kaynağına bağlı. Yani SATA diskler, sistem içinde kaldığı sürece yüksek veri transfer hızı ile tartışmasız bir standart. Ama kasa dışına çıkınca USB ve Firewire arabirimleri, düşük transfer hızlarına karşın, kablo uzunluğu ve kendinden güç beslemesi gibi harici ortamlarda değerli avantajlara sahip.
İşte bu noktada eSATA devreye giriyor.
eSATA çoğunlukla yanlış tanınıyor. SATA ve SATA2 gibi bir standart sanılıyor. Sanki anakartın desteklemesi şartmış gibi. Aslında böyle bir şart yok. Anakartında SATA port olan her sistem eSATA destekler. eSATA her ne kadar bir standart değilse de, eSATA bağlantısı normal SATA bağlansından farklı ve avantajlı. eSATA farklı bir konnektör kullanıyor ve sinyal düzeyleri SATA'ya göre yüksek. Sinyali güçlendirme işlemi bir yonga tarafından sağlanıyor ama bu yonga genelde harici cihazların içinde yer alıyor. Yani sizin bir şey yapmanıza ya da ek donanım satın almanıza gerek kalmıyor. Cihazı bağlıyorsunuz ve çalışıyor.
eSATA ile güçlenen sinyal sayesinde 1 metre olan menzil iki metreye çıkıyor. Bu önemli çünkü harici diskinizi masanıza koyacaksanız, 1 metre yeterli gelmeyebilir. Ancak eSATA geriye de uyumlu. Yani kablonun bir ucu eSATA diğer ucu SATA olabilir. Bu tür kullanım tavsiye edilmiyor ama bu sayede bir SATA diski, kutu kullanmadan dışardan bağlayabilirsiniz. eSATA konnektörleri, içerden takılanların aksine daha sağlam üretiliyor ve elektro manyetik kirlenmeden daha az etkilenmeleri için metal temas noktaları ve kablolarında ekstra katmanları var.
Solda anakartlardan çıkan standart 50cm'lik SATA kablosu sağda 1.8 metrelik eSATA kablosu.
eSATA kablosunun daha kalın olduğu görülüyor. Konnektöründe ise metal temas noktası var.
Sistemlere eSATA uyumlu veya uyumsuz demek için, SATA konnektörü olup olmadığına bakmak yeterli. SATA portu varsa problem yok. Ancak anakartlarda özellikle 'eSATA desteklidir' diye belirtilenler var. Onlar eSATA portuna sahipler.
Asus P5W DH'ten örnek vereyim. Bu anakart eSATA destekliyor.
Görüldüğü üzere arka panelde kırmızı Firewire portunun altında eSATA portu var. Bu anakart eSATA destekliyor diyebiliyoruz zira arka tarafına harici bağlantı için gerekli konnektör konmuş ve J-Micron 363 yongası kullanılmış. Tek gereken şey eSATA>eSATA kablo. Ancak eSATA için SATA portu da yeter demiştik. Bu durumda eSATA>eSATA kablosunu sisteme direkt takamazsınız. Bir konnektör satın almanız gerekir. Ancak anakarttan çıkmadığı takdirde bunu ülkemizde bulmak çok zor. Yazıyı hazırlamaya başladığımızda hiç yoktu. Şimdi ise Vega, Thermaltake konnektör getirmiş. Fiyatı 25$+KDV. Akasa ürünleri de gelmiş. Konnektör fiyatı 9$. Ama elektrik beslemesi yok. Bizim incelediğimiz tarzda ürünler için şart değil zaten.
İşte Gigabyte P35 DQ6'dan çıkan konnektör. Bu örnekte SATA bir diski, eSATA konnektörü üzerinden sisteme dışarıdan bağlıyoruz. Kullandığınımız kablo eSATA>SATA türünde. Bu konnektöre eSATA destekli bir cihaz bağlamak isteseydik, MyBook gibi, o zaman az önce gösterdiğimiz eSATA>eSATA kablosu gerekecekti. Gigabyte bu kabloyu vermemiş. Maalesef Türkiye'de bu kablo da zor bulunuyor.
Peki anakartın üzerinde eSATA çıkışı yoksa ne yapacağız?
Bu basit konnektör iş görüyor. Yalnız dikkat edin Gigabyte'ın konnektörü güç de verebiliyordu. O sadece kutusuz diskleri bağlarken lazım. Kutulu diskler kendi adaptörlerine sahip. O zaman da yukarıdaki konnektör yeterli. Bu konnektör ile MyBook ya da FreeAgent Pro ile eSATA bağlantısı gerçekleştirebilirsiniz. Anakarta giren tarafı SATA olduğundan, SATA destekli her anakart eSATA destekli hale getirilebiliyor. eSATA kısmını kasanızın boş bir slotuna takabilirsiniz. Konnektörün kablosu tipik bir eSATA kablosu gibi kalın. Biraz daha uzun olabilirmiş. Güç vermediğinden Thermaltake'in çözümünden daha ucuz bu ama biz ebay'den aldık; burada henüz yok.
Şimdi bir özet yapalım.
Bu yazdığım maddeler kağıt üstünde geçerli ama pratikte maalesef değil.
